FARKINDA OLMADAN YARATTIĞIMIZ KÜÇÜK PİNOKYOLAR

Herkes birini üzmemek ya da zor bir durumdan kurtulmak gibi amaçlarla yalan söylese de, çocukların yalanları ebeveynleri doğal olarak fazlasıyla endişelendirir. Ebeveynler böyle bir durumda nasıl bir tavır takınmaları gerektiği konusunda şüpheye düşebilirler. Öncelikle yalan türleri ve ardından yalan söyleyen çocuğa nasıl yaklaşılmalı konularına sırasıyla değinmek istiyorum.

Yalan Türleri

İlk olarak hayal ürünü yalanları ele alacak olursak; Özellikle 3 yaşına kadar çocuklar, gerçek ve hayal arasındaki farkları net bir şekilde kavrayamazlar. Bazen anne ve babanın dikkatini çekmek için abartılı veya masumane uydurmalara başvurabilirler. Örnek verecek olursak; Çocuk annesine ‘’ Oyuncak ayım koşarak dolabın arkasına saklandı’’ demesi bir yalan değildir. Sadece bir hayal ürünüdür. Çünkü çocukların hayal dünyaları biz yetişkinlerden oldukça geniştir. O yüzden yalan olarak algılamamalıyız ve endişe edilecek bir durum yoktur.

            İkinci olarak, ihtiyaca yönelik yalanlar: 3-5 yaş arasındaki çocuklar bazı ihtiyaçlarının giderilmesini sağlamak için “duygu sömürüsü’’ yaparlar ve duygu sömürüsü yalan ile bağdaştırılır. Örneğin; “ateşim çıktı’’ demesi gayet normaldir çünkü ateşli hastalıklar anne ve baba üzerinde endişeye ve kaygıya sebebiyet verir. Aslında burada çocuk bize bir ihtiyacın olduğunu söyler. Anne ve babalar çocuklardan gelen mesajı iyi bir şekilde yorumlarlarsa çocuk da yalan söylemeyecektir. Bu durumda anne ve baba kendilerini sorgulamalı, çocukları değil.

Üçüncü olarak, dürtü kontrol bozukluğu olan çocukların başvurduğu aykırı yalanlardır. Bu tür yalanlar amaçsız ve gerekçesiz bir şekilde söylenir. Örneğin: Teyzesi tarafından sürekli aşağılanan ve küçük görülen bir çocuğun başka bir ortamda teyzesi sorulduğunda öldüğünü söylemesi hatta teyzesi sağ olduğu halde, bu gerekçesiz bir yalandır. Bu yalan duygusunun sebebi ise teyzesinin varlığından çocuğun memnun olmamasıdır. Dürtüsel kontrol bozukluğuna sahip çocukların bu yalana başvurma sebepleri ise: Reddetmek ve istememek gibi benzeri olumsuz duygulardır.

Peki,Yalan Söyleyen Çocuğa Nasıl Yaklaşılmalı?

Baskıcı ve tehditkâr olmayın, çocuğunuz yaptığını gizliyor ve sorulduğunda yapmamış gibi davranıyorsa kendini tehdit altında hissediyordur. Anne ve baba olarak bunu yapmazsak çocuğunda yalan söylemekten vazgeçtiğini görebiliriz. Örneğin, “okuldan eve gelirken gecikirsen kulağını çekerim’’ demek yerine “okuldan eve gelirken oyalanma yoksa seni çok merak ederim.’’  Demek daha iyi bir sonuç verecektir.

Yalan sırdaşlığı yapmayın, onları kendi yalanlarınıza alet etmeyin. Örneğin, “pizza yememesi gereken çocuğa pizza yedirip’’ baban sorduğunda sakın bunu yaptığımı ona söyleme gibi. Bu olay karşısında çocuk “bazen yalan söylemek gerekiyor’’ diyecek ve yalanı normalleştirecektir.

Son olarak yukarıda bahsettiğim gibi dürtüsel kontrol bozukluğu olan amaçsız yalanlar dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi problemlerden de kaynaklanabilir. Hiperaktif çocuklar düşünmeden hareket eder ve düşünmeden konuşurlar. Bu sebeple, söyledikleri yalanın sonucunu ve sebebini düşünmeden söyleyebilirler. Özellikle bu tarz yalanların gözlemlenmesi durumunda uzman bir psikoloğa danışmalarıgerekmektedir.

TOKAT ÖZEL ÜSTÜN GELİŞİM ÖZEL EĞİTİM VE REHABİLİTASYON MERKEZİ