Tokat İl Müftüsü Ömer Faruk Bilgili ile Ramazan ayına ilişkin söyleşi yaptık. İl Müftüsü Bilgili, Ramazan ayı ve oruçla ilgili sorularımızı yanıtladı.
"Rahmet, bereket, mağfiret ve bin aydan daha hayırlı bir gece olan Kadir Gecesini içinde bulunduran Ramazan-ı Şerif’in ilimiz halkına, Aziz Milletimize ve İslam Âlemine hayırlar getirmesini, kardeşlik ve sevgi bağlarının güçlenmesine, insanlığın hidayetine, dünyada huzur ve barışın tesisine vesile olmasını Yüce Mevla’dan niyaz ediyorum." diye mesaj veren İl Müftüsü Ömer Faruk Bilgili ile yaptığımız söyleşi şöyle oldu.
S.1- Oruç nedir ?
1- Oruç, ikinci fecir (imsak) vaktinden başlayarak güneşin batışına kadar yemekten, içmekten ve nefsani arzulardan nefsimizi tutmaktır.
S.2- Oruç ne zaman farz kılınmıştır ?
2- Oruç, hicretten 1,5 sene sonra Şaban ayının 10. günü farz kılınmıştır.
S.3- Oruç hakkında ayet ve hadislerden örnek verir misiniz?
3-Orucun farziyeti Kur’an ve sünnet ile sabittir.
"(O sayılı günler), insanlar için bir hidayet rehberi, doğru yolun ve hak ile batılı birbirinden ayırmanın apaçık delilleri olarak Kur’an’ın kendisinde indirildiği Ramazan ayıdır. Öyle ise içinizden kim bu aya ulaşırsa onu oruçla geçirsin… " (Bakara sûresi, âyet: 185) âyet-i kerîmesi ve Peygamber Efendimiz (sav)’in “ Kim inanarak ve sevabını Allah’tan bekleyerek Ramazan’da oruç tutarsa geçmiş günahları bağışlanır. “ (Buhari,Savm,6) hadislerini söyleyebiliriz.
S.4- Oruçların çeşitleri nelerdir ?
4- Oruçlar: Farz, vacib, nafile ve mekruh nevilerine ayrılır.
S.5- Farz olan oruçlar nelerdir ?
5- Ramazan ayı orucu ile kazaya kalan ramazan ayına ait oruçlarla keffaret olarak tutulacak oruçlar farzdır.
S.6- Vacip olan oruçlar nelerdir ?
6- Adanan oruçların tutulması vacibdir.
S.7- Nafile oruçlar hangileridir ?
7- Allah 'ın rızası için tutulacak nafile oruçlar çok çeşitlidir. Aşura günü ile beraber ondan bir gün önce veya bir gün sonra tutulan oruçlar, Eyyam-ı Biyz denilen her ayın 13., 14. ve 15. günleri tutulan oruçlar, haftanın pazartesi ve perşembe günleri tutulan oruçlar vb.
S.8- Mekruh olan oruçlar hangileridir ?
8- Ramazan bayramının birinci gününde, Kurban bayramının dört gününde tutulacak oruçlar tahrimen (harama yakın) mekruhtur. Çünkü bu günler, Yüce Allah'ın kullarına olan birer ziyafet günüdür. Yalnız cuma ve özellikle Muharremin "Aşure günü" denilen yalnız onuncu günü oruç tutmak da tenzihen (helale yakın) mekruhtur.
S.9- Orucun hikmetleri nelerdir ?
9- Orucun hikmeti çok ve açıktır. Orucun din ve âhiret yararlarından başka, sağlık yönünden, sosyal ahlâk bakımından birçok yararları da vardır. İnsan oruç sayesinde hayvanî duygularını azaltır, ruhunu arındırır ve meleklik sıfatı ile vasıflanmaya başlamış olur. Nefsin taşkınlıklarına karşı koymayı sağlar.
S.10- Oruç tutan kimsenin uyması gereken sünnetler nelerdir ?
10- Oruç tutacak kimsenin sahur yemeği yemesi, İftarı acele yapması, İftar ederken dua etmesi, gece -gündüz Kur'an okuması ve dinlemesi, zikir yapması, Peygamberimize Salat ve Selam getirmesi, boş ve yararsız sözlerden dilini tutması, gıybet, yalan ve söz taşımadan kaçınması, yakınlarına ve fakirlere fazlaca yardım da bulunması vb.
S.11- İftarda nasıl dua etmeliyiz ?
11- Önce Peygamber Efendimizin iftar duasını okumalı, sonra dilediğimiz duaları okuyabiliriz. Peygamberimizin iftar duası şöyledir :
"Allah'ım! Senin rızan için oruç tuttum, sana iman ettim, sana güvendim, senin rızkınla orucumu açtım. Ramazan ayının yarın ki gününü oruç tutmaya da niyet ettim. Artık benim geçmiş ve gelecek günahlarımı bağışla. Rabbim ! Beni, ana-babamı ve mü'minleri hesab gününde bağışla."
S.12- Orucun ne gibi şartları vardır ?
12- Orucun farz oluşuna ve yerine getirilmesinin farz oluşu ile sıhhatına dair şartlar vardır. Şöyle ki:
– Oruçla mükellef olmak için İslâm, akıl ve ergenlik çağına girmiş olmak şarttır.
– Orucun yerine getirilmesi (edası)nın farz olması için sıhhat ve ikamet şarttır. Onun için hasta olana ve yolculuk halinde bulunanlara, bu hallerinde oruç tutmak farz değildir. Bunlar oruçlarını tutamayınca, sonra o tutamadıkları oruçları kaza ederler.
– Bir orucun edasının, yerine getirilmesinin sahih olması için niyet etmek, kadınlar hayız ve nifas hallerinden temizlenmiş olmak şarttır.
S.13- Oruca nasıl niyet edilir ?
13- Oruca kalb ile niyet yeterlidir. Oruç için sahura kalkılması da bir niyettir. Niyetin dil ile de yapılması güzel olur. Ramazanın her günü için ayrıca bir niyet gerekir. Çünkü araya geceler girmektedir ve her günün orucu başlı başına bir ibadettir.
S.14-Bu niyet nasıl yapılabilir ?
14- “Niyet ettim Allah rızası için bugün oruç tutmaya “ diyerek yapılabilir.
S.15- Oruç tutmamayı mubah kılan durumlar nelerdir ?
15- Aşağıdaki sebeplerden ötürü oruç tutmamak veya tutulmuş bir orucu bozmak mubahtır:
– Yolculuk: Ramazanda en az 90 km. uzak bir yere 15 günden az bir süre için gidecek olan kimse, geceden oruca niyet etmeyebilir. Bundan dolayı o gün yola çıkınca oruçlu bulunmamış olur.
– Hastalık: Bir hasta hayati tehlikeden veya hastalığının artmasından veya uzamasından korkacak olursa, oruç tutmayabilir. Veya bu durum uzman olan bir doktor tarafından haber verilmelidir.
– Düşmanla harb
– Zorlama (ikrah) Hali: Hayata tesir edecek veya bir organın telef olmasına sebebiyet verecek şekilde bir zorlamadan dolayı oruç açılabilir.
– Şiddetli açlık ve susuzluk:
– Gebelik, sütannelik: Ramazan’da gebe bulunan veya çocuğuna emziren bir kadın, kendisine veya çocuğa bir zarar gelmesinden korkarsa, orucunu tutmayabilir.
– Hayz ve Nifas Hali: Bir kadın Ramazan’da gündüzün adet görmeğe başlarsa veya çocuk doğurursa, orucu bozulmuş olur.
– Yaş büyüklüğü: Kendisine şeyh-i fani denilen, çok yaşlı ve güçsüz bir kimse oruç tutmayabilir.
Yaş büyüklüğü hariç yukarıda belirtilen durumda bulunanlar daha sonra bu tutamadıkları oruçlarını kaza ederler.
S.16- Çok yaşlı ve güçsüz kimseler ne yapacaklar?
16- Böyle bir kimse için her Ramazan gününün orucuna karşılık bir fidye vermek gerekir. Bu fidye Ramazanın başında verilebileceği gibi, sonra da verilebilir. Birçok fakire verilebileceği gibi, bir fakire de verilebilir. Bunun için otuz günün fidyesi, ibahe yani yemek yedirmek suretiyle de ödenebilir. Şöyle ki, her günün orucuna bedel fakire sabah-akşam doyacak kadar yemek yedirilmesi yeterli olur.
S.17- Bu sene fidye miktarının asgari miktarı ne kadardır ?
17- 23 TL.dir. Ancak bu asgari miktardır. Herkesin kendi mali durumuna uygun bir miktar vermesi daha iyi olur.
S.18- Bu fidye ile fıtır sadakası kimlere verilir? Kimlere verilmez?
18- Fidye ve fıtır sadakası kişinin eşine, anne ve babasına, dede ve ninelerine, çocuklarına ve torunlarına verilemez. Fakir ve yoksullara verilmelidir.
S.19- Teravih namazı hakkında bilgi verir misiniz?
19- Teravih namazı, Ramazan ayına mahsus olup yirmi rekattan ibaret bir sünnet namazdır. Bu namazın cemaatla kılınması da, Ramazan ayına özel bir sünnet-i kifaye’dir. Buna göre kimse evinde yalnız veya cemaatla kılsa, cemaat sevabını alırsa da, mesciddeki cemaatın faziletine eremez. Çünkü mescidlerin fazileti fazladır.
S.20- Vatandaşlara Ramazan ayında ne tavsiye edersiniz?
20- Öncelikle Ramazan ayının hakkımızda hayırlara, feyizlere ve rahmetlere vesile olmasını Cenab-ı Allah’tan dilerim. Bu ayda namazlarımızı camide cemaatle kılmalı, camilerde okunacak mukabeleleri ve yapılacak vaazları dinlemeli. Dargınlıklar ve kırgınlıklar giderilmeli. İftar anında dua etmeli, Kur’an okumalı, iftar sofralarımıza yoksulları davet etmeli, teravih namazlarında camilere gelmeli, fakir ve yetimlere maddi yardımlarda bulunmalı, ömrümüzün bir muhasebesini yaparak bundan sonra iyi bir mü’min olma gayreti ve kararlığı içinde olmalıyız.